Çanakkale, özellikle 1900'lü yılların başında Osmanlı toplumu üzerinde dayanılmaz sosyal ve ekonomik baskılar yaratan aralıksız savaşlar ve artan etnik-dini gerilimlerle hırpalanmıştır. Oysa Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar yüzyıllar boyunca Çanakkale'de barış içinde yaşadılar. Özellikle Sefarad Yahudiler şehrin nüfusunun %20'sini oluşturuyor ve şehrin ticari ve kültürel hayatında önemli bir rol oynuyordu. 1940’larda dahi beş Yahudi mahallesi vardı, çoğu toptan manifatura ve pamuk ticareti yapardı.
📍
Günümüzde en bilinen türkülerden biri olan Çanakkale Türküsü’nde adı geçen Aynalı Çarşı’nın 1890 yılında (Yahudi takvimine göre 5650 yılında), Sultan II. Abdülhamid’in tahta geçişinin 14. yılı münasebetiyle cemaatin ileri gelenlerinden Eliyau Hallio tarafından yaptırıldığı pek bilinmez.
📍
Çarşının Gelibolu Çıkartması sırasında Mart 1915'te İngiliz zırhlısı Quenn Elizabeth'in Çanakkale çevresindeki Türk tabyalarını bombardımanı sırasında yıkıldığı biliniyor. İngiliz işgalinde ahır olarak kullanılan yapıya 1934’te dükkanlar eklenmiş ancak 1967’de çarşının tüm yazılı ve sözlü anlatımlara göre özgün durumu tespit edilmiş ve Mısır Çarşısı’nın minyatürü olduğu anlaşılarak restore edilmiştir.
📍
Adına gelince: Çarşı içerisindeki dükkanlarda çok eskiden ayna satılmasından bu benzetmenin yapıldığı sanılıyor. Askerlerin çarşıya çıktıklarında buralardan cep aynası satın almaları halk arasında bu şekilde anılmasına sebep olmuş.
📍
Türkü ise ortaya çıktığı öngörülen zaman diliminden günümüze kadar coğrafi yayılma alanı genişleyerek kültürlerarası bir hale gelmiş ve 21. yüzyıla taşınmıştır.
Comments