google-site-verification=PbL_5t5j-grNUlEnxPDPRb9h69cnQI7ks2lm5P-n88U
top of page

Or Hadeş

Yazarın fotoğrafı: Ayse BayvasAyse Bayvas

19 ve 20. yüzyılda fuhuşun en yaygın olduğu kentlerden birydi İstanbul. Liman bölgesi olması nedeniyle de Galata genelevlerin merkeziydi. Sektöre Yahudiler başta olmak üzere Rum ve Ermeniler hakimdi.

📌

Polonyalı Yahudiler, ülkelerindeki baskılardan kaçarak Osmanlı topraklarına sığındıkları zaman yanlarında getirdikleri sermaye ile satınaldıkları genelevler, göç ile gelen ve yoksulluk çeken Yahudi kadınlara gelir kapısı olur. Bu genelevlere müşteri çekenler gene 3-5 dil bilen ve Galata Limanı’na gelenlere rehberlik yapan Yahudilerdir zaten. Bir anda piyasanın hakimi olan Polonya Yahudisi muhabbet tellalları ve fahişeler, diğer sinagoglarda kendilerine yer bulamadıkları için bir sinagoga ihtiyaç duyarlar.

📌

1896 yılında çıkarılan bir irade ile fotografta görülen Or Hadeş Sinagogu inşa edilir. “Yeni Işık” anlamındaki sinagogun alt katı geleceklerini garanti altına almak isteyen hayat kadınlarının katkısıyla İhtiyarlar Yurdu olarak hizmet verir. Fuhuşla geçinen 200 kadar aileye hizmet veren sinagog halk arasında “Kal de Los Pezevengos” diye anılır. Kal de Los ifadesinin Sinagog anlamına geldiğini ben söyleyeyim, gerisini siz tahmin edersiniz.

📌

Sinagog, genelevlerle birlikte anıldığından bu utanca son vermek için Eskenazi Cemaati tarafından satın alınmak istenir. Ancak, 11 genelev sahibinin ibadetine izin verilme şartı kabul edilmediğinden satış gerçekleşmez. Sonra bir süre ibadete kapatılsa da, etrafının duvarlarla örülmesi şartıyla yeniden hizmete girer. 1915 yılında İstanbul Emniyet Müdürü Osman Bedri Bey, I. Dünya Savaşı nedeniyle kendisine verilen geniş yetkileri kullanarak ve cemaatin de yardımıyla sinagogun başında olan ve casus olduğu iddia edilen Michael ile fuhuş çetesi mensuplarını tutuklar ve sınırdışı eder. Dönemin ABD sefiri bu durumu rapor ederken“Çete, faaliyetlerini sahte bir sinagog altında gizliyordu” diye yazar.

📌

1956 yılında Gürcü Seferadlar’ın ibadetine tahsis edilen sinagog 1985 yılında cemaat tarafından satılır. Uzun süre boş kalan yapı günümüzde restore edilmektedir. Galata’ya yolunuz düştüğünde gidin diyeceğim ama Zürafa Sokak’ta... 🤔



202 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Hayat

Eiffel

Amadeus

Comentarios


bottom of page