Batı sanatında vitray adı verilen renkli cam sanatına bizim topraklarda “revzen-i menkuş” yani “nakışlı pencere” adı verilir. Kısaca da revzen denir. İslam mimarisinin mekânlarını tanımlayan, onun geometrik açıklığını ve entelektüel berraklığını ortaya çıkaran gün ışığıdır, ışığa anlam katan da Revzen-i Menkuş’lardır.
📍
Orta Asya'da Türklerin yerleştikleri bölgelerde yapılan kazılarda cam parçaları ele geçmiştir. İran üzerinden gelirken Anadolu'ya getirdikleri bu sanatı geliştirdiler. Selçuklu mimarları, «şemsiye» denilen cam süslemeleri kullandılar.
📍
Osmanlı İmparatorluğu döneminde bir çok yapıda bu teknik kullanıldı. Bu nakışlı pencereler, normal pencere dizisinin üstünde oluyordu. «Kafa penceresi» denen bu nakışlı camlar, bitkisel ve geometrik şekillerle nefis bir bezeme biçimi oluşturuyordu. Bu camlardan süzülen ışıklar yapı içinde değişik yansımalar yapıyordu.
📍
Türk mimarisinde revzenler, hem alçı hem cam sanatı açısından büyük önem taşır. Osmanlı cami pencereleri çift camlı düzeneğiyle özgün bir forma ulaşmıştır. Dışlık denilen petek pencerede alçı bir çerçeve içinde renksiz ve geometrik kesimli camlar kullanılmasına karşılık içliklerde renkli, sanatsal değeri tartışılmayacak revzenler mevcuttur. Camgeran adı verilen cam ustaları sanatkarlar arasında ayrı bir öneme sahiptir.
📍
Osmanlı revzenlerinin en güzel örneklerini Süleymaniye, Rüstempaşa, Yeni Cami gibi büyük camilerde, Topkapı Sarayı, Hünkâr Kasrı v.b. saray, kasır ve yalılarda görebilirsiniz.
📍
Fotoğraflarda gördüğünüz Süleymaniye Camii revzenleridir. Sâî Mustafa Çelebi tarafından kaleme alınan, Mimar Sinan'ın eserlerinin anlatıldığı Tezkiretü'l Bünyan'da, Koca Sinan, bu pencerelerin camlarından giren ışıkları Cebrail'in kanatlarına benzetiyor ve şu ifadeleri kullanıyor: "Bu kutlu caminin eşi olmayan nakışlı camları, Hazreti Cebrail'in kanatları gibi her ışıkta ayrı bir renge giriyor, her an bahar ve süslü bir gülşen oluyordu. Billûr ışınları bukalemunun süsleri gibi türlü türlü renklere giriyordu.”
Comments