Tarihin ilk teröristi

Efesli Artemis’in, Apollon'un kardeşi bakire avcı Yunan tanrıçasından farklı olarak bir Anadolu tanrıçası olan Kibele'nin bir kültü olduğu sanılmaktadır.

🏛

Adına MÖ 550 yıllarında yapılan Artemision, Efes bölgesinin ekonomik olarak güçlü bir kısmında yer almaktaydı ve tüccarlar ile Anadolu'nun her yerinden yolcular tarafından ziyaret edilirdi.

🏛

Artemis Tapınağı 800 yıl boyunca kullanılması rağmen aslında hiç bir zaman tamamlanmamıştı. Dünyanın yedi harikasından biri olarak bilinen bu tapınağın mimarları Metagenes ve Kersifron’dur. Herodot, tapınakta bulunan kabartmalı sütunları Lidya Kralı Kroisos’un yaptırdığını belirtir.

🏛

Tapınak, arzusu hiçbir zaman unutulmamak, öldükten sonra da çağlar boyunca hatırlanmak olan Herostratus tarafından MÖ 356’da bugün yakıldı. Herostratus’un savunması çok acımasızdır:

"Artemis Tapınağını ben, kendi başıma yaktım. Bu zaferi başkalarıyla paylaşamazdım. Ben, korkunun bütün basamaklarını tek tek çıktım. Her aşamasını iliklerime kadar yaşadım ve bitti. Birincisi, yaptığım şeyi ilk düşündüğüm an duyduğum korkuydu ama şan ve şöhret kazanacağımı bildiğim için bu korku uçup gitti. İkincisi, beni tapınağın içinde yakaladı. Duvarlara zift sürüp çırayla tutuştururken. Bir kaç vuruş, o korkuyu da alıp götürdü. En berbatı üçüncüsüydü. Tapınak yanıyor, tavan çatırdıyor, sütunlar devriliyor, mermer parça parça oluyordu. İnsanlar çığlık çığlığa saçlarını yolarak benim yaktığım ateşi görmeye geliyorlardı. Bunu da çabuk atlattım. Yanan tapınağın yanında bir tümseğe çıktım. Ve haykırdım. Heeeey, beni dinleyin. Bu tapınağını ben yaktım. Ben, Herostratus. Beni duydular, birden sus pus oldular. Ortalıkta sadece yanan tapınaktan çıkan sesler vardı. Sonra, üstüme doğru gelmeye başladılar. O suratlar. Gözlerindeki alevleri gördüm. İşte o an dördüncü korkuyu duydum. Ölüm korkusu. En cılızı da buydu. Çünkü, ben ölüme inanmam."

🏛

Efesliler bu ihtişamı, sapkın arzusu nedeniyle yok eden Herostratus’un adını silmeye yemin ederler ve isminin hiçbir yere kaydedilmeyeceğini ilan ederler. MÖ 63-23 yıllarında yaşayan Yunan tarihçi Strabon ise ismi ve olayı kayda geçirir ve Herostratus lanetli bir şöhretle olsa dahi bugüne kadar hatırlanır.

🏛

MÖ 323 yılında tekrar restore edilen tapınak tarih boyunca yaklaşık 7 defa yıkılıp tekrar yapılır. Bugünse bu görkemli tapınaktan geriye ne yazık ki yalnızca bir sütun kalmıştır.