1956 yılında bugün Efes'te 1926'dan beri sürdürülen arkeolojik kazılarda, "Prytaneion" adı verilen bölümde (o zamanın Belediye Sarayı), Artemis heykeli gün ışığına çıkarıldı. Hem de özenle sarıp sarmalamış olarak… Muhtemelen kentin Hıristiyanlaştığı dönemde çok tanrılı işçiler tarafından saklanmış.
📍
Daha sonra aynı yerde biraz daha küçük, gene de normal insan boyutunda, daha yüksek kaliteli mermerden çok benzer bir heykel daha bulunmuş. Bir diğer daha küçük heykel de başka yerde ele geçmiş.
📍
Antik çağın en önemli kentlerinden biri olan Ephesos’un baş tanrıçasıydı Artemis ve bu kentte Anadolu’nun eski bereket tanrıçasının özelliklerini de taşır.
📍
Artemis Ephesia ile ilgili sayısız araştırma, yayın ve görüş var. Bunları paylaşmak için yerim dar. Ben size sadece göğüs görüntüsü ile ilgili bilgi vereceğim.
📍
Üç heykelin en ortak özelliği belin üst kısmına hafif sarkık ve düzenli bir şekilde sıralanmış ovallerden oluşan çıkıntılar yerleştirilmiş olması. İlk yaygın görüş bu betimleme şeklinin tanrıçanın “göğüsleri” olarak yorumlanarak, Artemis’in analık ve bereket tanrıçalığını göstermesi. Ancak bu yumruların meme ucu yoktur.
📍
Bir diğer görüş, Ephesos’un sembolünün arı olması dolayısıyla sembolik bir arı oğul görüntüsü olması.
📍
Araştırmacıların bazılarına göre bu keseler, hadım ve kurban edilmiş boğaların testisleridir. Artemis tapınağında adak olarak kurban edilen boğanın kanlı testisleri Artemis heykelinin boynuna gerdanlık gibi asılırmış. İşte memeler bu boğa teslislerinin sembolleştirilmesiymiş. Artemis tapınağının adak yerinin yan yüzünde bulunan ve boğa olduğu söylenen büyükçe bir hayvan kabartması Artemis'in memelerinin kanlı boğa testisleri olabileceğine kanıt olarak gösteriliyorsa da kabartmada testisler gösterilmemiş.
📍
Böyle birkaç görüş daha var, kısacası keselerin tam olarak neyi temsil ettiği konusunda herhangi bir fikir birliğine varılabilmiş değil.
📍
1. Artemis of Ephesos. Type of sculpture called the Beautiful Artemis of Ephesians. White marble, 174 cm, 2st century AD. Roman Age work according to the archaic (or geometric?) tradition. Findings from the Prytaneion of Ephesos. Ephesus Archaeological Museum, no. 718.
2. Artemis of Ephesos. Type of sculpture called the Great Artemis of Ephesians. 1st century CE Roman copy of the statue of the Temple of Ephesus. Statue in the Museum of Efes (Turkey).
