Daha önce belirttim mi bilmiyorum ama ben Mimar Vedad Tek’e hayranımdır. Bunun nedeni onun eserlerinin zarif, sade, ağırbaşlı ama gözalıcı halidir.
Bunlardan biri de projesini çizdiği, uygulaması Mihran Azaryan’a ait olan İzmit Saat Kulesi’dir. Kule, 1900-1901 yıllarında İzmit Mutasarrıfı Musa Kazım Bey denetiminde İzmit Belediyesi tarafından Sultan II. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıldönümü anısına ısmarlanmıştır.
İzmit, 93 Harbi’nden sonra muhacir akımına uğramıştı. Zaten yoksul olan İzmit’in yerli Türk halkı, perişan halde gelen bu yeni muhacirlerle daha da fakir hale gelmişti. Arka arkaya yaşanan depremlerle halkın hali daha da kötü oldu, salgın hastalıklar ve yetersiz sağlık ekibi herkesi daha da çaresiz bıraktı. Belediye, halka yetemezken bir de saat kulesi projesi ortaya çıkmıştı. Yapılacağı ilanlarla duyurulsa da temel atımından öteye malum parasızlık nedeniyle gidilemiyordu.
Kule, o güne kadar yapılan tüm kulelerden daha zarif ve ince işçilik isteyen bir proje olduğundan iş daha da uzuyordu. Sarayın kaynakları Hicaz Demiryolu’na akıyor, ticaret ve sanatkarlığı ellerinde bulunduran yabancı teba ve Türk olmayan unsurlar, kapitülasyon korumasında ticari faaliyetlerini yürütmekte olduğu için, belediye bunlardan “süprüntü parası” gibi çok küçük ve basit vergilerden başka bir vergi alamıyordu. İzmit’in fakir Türk köylüsünde ise vergi alınacak hal kalmamıştı. Avrupa’dan getirilen saat özel izinle gümrük vergisinden muaf tutulmasına rağmen parasızlıktan ilk kattaki korkuluklar bile yapılamamıştı.
Sonunda açılabilen kule, Neoklasik üslupta Hereke ve Tavşancıl’dan getirilen traverten taşlardan yapılmıştır. Saat kulesinin 4. katında Saat Odası yer alır. Dört cephesinde 80 cm çapında saat kadranı bulunmaktadır. Saat başlarında saat sayısı kadar, her yarım saatte bir de, tek çalarak zamanı duyuracak bir mekanizmayla donatılmıştır. Saatin çanı özel bir ton vermek üzere üretilmiştir, kilise çanı tonu olarak algılanmaması için özel bir ton (ses)üretilmiştir. Ünlü Saat Ustası Mustafa Şem-i Pek tarafından yapılan bu saat aktif olarak çalışan son saatlerden biridir.
Kule, her katında farklı mimari uygulamaların denendiği, yine her katında farklı süsleme unsurlarının uygulandığı (oyma ve kabartma vs.), hareketli beden duvarları ve ince-uzun külah yapısıyla çok güzeldir ama asıl içe dokunan ve akıldan çıkmayacak kısım bu hikayesidir.
Comments