Bugün Dünya Pi Günü. Ben 3.1415’ten fazlasını hiç öğrenememişken geçtiğimiz yıl Pi sayısının 31 trilyon basamaklı hali tespit edildi. 2019 yılında UNESCO, Pi Günü içeriğini genişleterek 14 Mart’ı Dünya Matematik Günü (IDM) ilan etti.
📍
Ben de bu vesileyle 1900’lerin başında şu anki Güney Irak’ta ortaya çıkarılan şu tabletten söz edeyim. Babillilerin Yunanlılardan 1000 yılı aşkın daha erken davranıp trigonometriyi icat ettiklerinin kanıtıdır kendisi. Adı Plimpton 322, küçücük bir tablet. Dönemin çivi yazısıyla yazılmış dört sütun ve 15 satır sayıdan oluşan tablet, 60’lık sistemi temel alıyor.
📍
MÖ 120 yıllarında yaşayan Yunanlı astronom Hipparchus artık kusura bakmayacak, yakın tarihlere kadar daire üzerine kurulu “kirişler tablosu” olarak tanınan en eski trigonometrik tablosuyla, trigonometrinin babası kabul ediliyordu ancak yakın tarihlerde Plimpton 322’nin çözülmesiyle dik üçgenlerin şekillerini açılar ya da daireleri kullanarak değil, oranlara dayalı özgün bir trigonometri aracılığıyla tarif ettiği anlaşıldı. Araştırma, Sydney’deki University of New South Wales’den Daniel Mansfield ve ekibi tarafından ortaya konuldu.
📍
Antik Sümer Kenti Larsa’dan gelmiş olabileceği düşünülen tabletin tarihlemesi MÖ 1822 ile 1762 yıllarını kapsıyor. Tablet, New York’taki Columbia Üniversitesi’nin Nadir Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesi’nde bulunuyor.
Comments