Süsleme sanatında en sevdiğim motif çintemanidir (1.Görsel). Sanskritçe çintāmani "dilek taşı" anlamına gelir. Sanskritçe çintā "dilek, kaygı" ve mani "kristal, mücevher" sözcüklerinin bileşiğidir.
📍
Çintemani, benek, pars beneği, üç top ve Farsça’daki pelenk isimleriyle de tanınır. Yan yana uzanan iki dalgalı şekil bize, kaplan ve pars postunu hatırlatır (çeşitli yayınlarda şimşek, bulut, dudak gibi değişik isimler altında da karşımıza çıkar). Biri üstte ikisi altta üç benekten oluşan düzenlemede bazen beneklerin içine tek tarafa daha yakın çizilen daireler onların hilal şeklini almalarını sağlar.
📍
Buddha’nın üç mücevheri olarak Budist ikonografide de yer alır. 2. Görselde üst soldaki motif, Güney Kore’de Budist bir tapınaktan alınmadır. Ayrıca Türkçe “Ant” olarak okunan (2.Görsel, üst sağ) piktogram, Türk runik harflerinden biridir. Çintemani ve Ant işareti Türk kağanlık ve hükümdarlık sembolü olarak Osmanlı dönemine kadar kullanılmıştır.
📍
Emel Esin’e göre; Hunlar göğü şahit tutarak, Orta Asya’daki Türkler güneşi ve ayı şahit tutarak ant içerlerdi. Bu yüzden daire içindeki nokta sembolü Türkçe “Güneş” ve “Ant” okunan piktogramdır. Ant içme ise bambaşka ve muhteşem bir konudur.
📍
Timur devleti dönemine ait sikkelerde ve bayrağında (2.Görsel, alt) görülen bu üç beneğe “Timucin” adı verilir. Bazen üç beneğin bir arada kullanıldığı örnekler olduğu gibi bazen de her iki motif ayrı ayrı kullanılmıştır.
📍
Osmanlı sanatında güç sembolü olarak kaftanlarda (3.Görsel), kumaşlarda karşımıza çıktığı gibi tezhib, çini gibi süsleme sanatlarında da sevilerek kullanılmıştır.
Comments